Βυζαντινές εικόνες από τις θρακικές ακτές του Εύξεινου Πόντου

Πρώτα έφθασαν οι Ιωνες. Χρειάστηκε να ταξιδέψουν σε θάλασσα άγρια με τρομερούς ανέμους, χωρίς ούτε ένα νησάκι για απάγκιο, αντίθετα με ύπουλους υφάλους κοντά στις ακτές όπου τους περίμεναν εχθρικοί οι ντόπιοι λαοί. Αλλά οι άποικοι δεν πτοήθηκαν. Από τον 7ο π. Χ. αιώνα έζησαν εκεί παίρνοντας στα χέρια τους τις τύχες όλης της περιοχής και εδραιώνοντας την παρουσία τους μέσα στους αιώνες που ακολούθησαν.

Σήμερα, η πορεία γίνεται αντίστροφα. Βυζαντινές εικόνες από πόλεις της Θράκης, κάποτε ελληνικές _σήμερα σε βουλγαρικό έδαφος_ έφθασαν στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης για την έκθεση «Εικόνες από τις θρακικές ακτές του Εύξεινου Πόντου», που θα εγκαινιασθεί στις 26 Νοεμβρίου. Πρόκειται για σύνολο 52 εικόνων, οι 39 από τις οποίες προέρχονται από τη Μεσημβρία (Nesebγr), τη μόνη από τις υπόλοιπες πόλεις των θρακικών παραλίων του Εύξεινου Πόντου, που διατήρησε έως τις μέρες μας οκτώ μεσαιωνικές εκκλησίες αν και στα τέλη του 19ου αιώνα ήταν 22.

Από τη Βάρνα (Varna), την Σωζόπολη (Sozopol), από τη μικρότερη Αγαθούπολη (Ahtopol), από την κωμόπολη του Βασιλικού (Tsarevo) αλλά και από το ορεινό χωριό Brashlyan στον Μικρό Αίμο προέρχεται το υλικό της έκθεσης, η οποία, σύμφωνα με την κυρία Αναστασία Τούρτα, διευθύντρια Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων και πρώην διευθύντρια του μουσείου «βασίζεται στην πολιτισμική – ανθρωπολογική προσέγγιση του πολιτιστικού αγαθού, όχι απλώς ως έργου τέχνης αλλά ως μέσου κατανόησης και ερμηνείας του πολιτισμού που το δημιούργησε και της κοινωνίας που το χρησιμοποίησε». Η επίδραση εξάλλου του ελληνικού και στη συνέχεια του βυζαντινού πολιτισμού, με τον εκχριστιανισμό των σλαβικών λαών και τη δημιουργία του γλαγολιτικού – κυριλλικού αλφαβήτου υπήρξε καθοριστική για τη διαμόρφωση του πολιτισμού των λαών γύρω από τον Εύξεινο Πόντο.

Φορτισμένες από τις προσευχές και τις ικεσίες των παραγγελιοδοτών και των δημιουργών τους – τους οποίους συχνά αποκαλύπτουν οι αφιερωματικές επιγραφές – είναι αυτές οι εικόνες, που μιλούν για τις προσωπικές τους προσδοκίες μέσα στον ιστορικό τους περίγυρο.

Η παρουσίασή τους στην έκθεση γίνεται έτσι, με βάση τον τόπο προέλευσής τους και τις πληροφορίες που παρέχουν για τις κοινωνίες από τις οποίες προέρχονται ενώ όπου ήταν εφικτό αναφέρονται οι ναοί στους οποίους ήταν αφιερωμένες. Λιθογραφίες, φωτογραφίες αρχειακές και σύγχρονες του τόπου και των μνημείων, ιστορικοί και ναυτικοί χάρτες, τοπογραφικά πόλεων και απόγραφα των αφιερωματικών επιγραφών στις εικόνες, κείμενα και ποικίλο εποπτικό υλικό εμπλουτίζουν εξάλλου την παρουσίαση. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται μάλιστα στην δύσκολη ναυσιπλοΐα του Εύξεινου Πόντου χάρη σε μία σύγχρονη τοιχογραφία _ σε τοίχο της κάτω αίθουσας _ που παρουσιάζει ένα καταποντισμένο στο βυθό της θάλασσας ναυάγιο ενώ οι ήχοι από τις καταιγίδες που σαρώνουν την περιοχή, επιδιώκουν να μεταφέρουν στον επισκέπτη μία αίσθηση του ιστορικού και φυσικού χώρου από τον οποίο προέρχονται οι εικόνες.

Στις εικόνες της Μεσημβρίας, της μόνης δωρικής αποικίας ανάμεσα στις ιωνικές είναι αφιερωμένη η πρώτη ενότητα της έκθεσης. Μία πόλη με άρτιες υποδομές, ισχυρότατα τείχη, δύο λιμάνια, αυτοκρατορικές θέρμες και τέλειο σύστημα ύδρευσης, με εισηγμένα από την Κωνσταντινούπολη οικοδομικά υλικά, όπως τα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη από τα αυτοκρατορικά λατομεία της Προκοννήσου και οι ενσφράγιστοι οπτόπλινθοι με το όνομα του αυτοκράτορα Ιουστινιανού Α΄ (527-565), ήταν η Μεσημβρία.

«Παλαιολόγοι, Καντακουζηνοί, Δούκες, Μελισσηνοί, Χρυσολωράδες και άλλα μέλη των αυτοκρατορικών και επιφανών οικογενειών της Κωνσταντινούπολης, που εγκαταστάθηκαν στη Μεσημβρία πριν και μετά την κατάκτηση των δύο πόλεων από τους Οθωμανούς το 1453 μαρτυρούνται σε επιγραφές, σε ζωγραφικά και επιτύμβια έργα, καθώς και σε μονογράμματα, σε κεραμικές κούπες που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης», λέει η κυρία Αναστασία Τούρτα. Η δεύτερη ενότητα εικόνων της έκθεσης προέρχεται από τη Σωζόπολη, την αρχαία Απολλωνία με το ασφαλές λιμάνι, την ξυλεία από τα δάση του Μικρού Αίμου και τα μεταλλεία χαλκού και σιδήρου. Οι εικόνες από το Βασιλικό, την Αγαθούπολη, τη Βάρνα και το Brashlyan παρουσιάζονται εξάλλου ομαδοποιημένες σε μία ενότητα στον κάτω όροφο της έκθεσης, διότι, λόγω των εικονογραφικών θεμάτων, των λεπτομερειών και των αφιερωματικών επιγραφών τους επιτρέπουν να σκιαγραφηθούν όψεις των κοινωνιών από τις οποίες προέρχονται.

Με την έκθεση αυτή ολοκληρώνεται η συμφωνία συνεργασίας, που υπογράφηκε το 2006 μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων και του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού με την Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης της Σόφιας, μία πρόταση του καθηγητή Γκεόργκι Γκέροφ, επιμελητή του Μουσείου Εικόνων της Κρύπτης στο ναό Αλέξανδρος Νιέφσκι, ο οποίος συνεργάσθηκε με την κυρία Τούρτα.

Το δύσκολο και χρονοβόρο έργο της συντήρησης των 13 εικόνων στη Σόφια πραγματοποιήθηκε χάρη σε χορηγία του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη και αυτές οι εικόνες θα παρουσιαστούν και στο Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο Λευκωσίας, μετά τη λήξη της έκθεσης στη Θεσσαλονίκη και όταν πλέον η Κύπρος θα έχει την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Πού και Πότε
Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης (Λεωφ. Στρατού 2, τηλ. : +30 2310 868570). Διάρκεια έκθεσης: 26 Νοεμβρίου 2011_ 4 Μαρτίου 2012

http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=431566

Advertisement

Εκδηλώσεις μνήμης Μικρασιατικής Καταστροφής

Με φετινό σύνθημα Μνήμης τη φράση του ποιητή Γιάννη Σκαρίμπα για την Ιστορία, η Ένωση Μικρασιατών Φοιτητών τιμά  Μάρτυρες της Μικρασιατικής Καταστροφής που ανέρχονται σε 1.500.000…

‘’Η Ιστορία είναι αριθμός, είναι νούμερο, δεν νοθεύεται’’

Κυριακή 11 Σεπτεμβρίου 2011

Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Καλαμαριάς

8:00 Αρχιερατική Θεία Λειτουργία επί τη μνήμη του Αγίου Χρυσοστόμου μητροπολίτου Σμύρνης, των συν αυτώ Αμβροσίου Μοσχονησίων, Γρηγορίου Κυδωνίων, Προκοπίου Ικονίου, Ευθυμίου Ζήλων και πάντων των μικρασιατών εθνομαρτύρων.

Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου 2011

Πολιτιστικό Κέντρο ΄΄Μικρασία΄΄ (Μητρ.Καλλίδου 108, Καλαμαριά)

20:30 Ομιλία με θέμα ΄΄Η Γενοκτονία του Ελληνισμού της Ανατολής΄΄

21:00 Μικρασιατικά τραγούδια μνήμης από τη χορωδία της Ένωσης Σμυρναίων Μικρασιατών Β.Ε.

Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου 2011

Ιερός Καθεδρικός Ναός Της Του Θεού Σοφίας Θεσσαλονίκης

8:00 Αρχιερατική Θεία Λειτουργία

10.00 Επιμνημόσυνη Δέηση για τα θύματα της Μικρασιατικής Καταστροφής

Πλατεία Αγίας Σοφίας

10.45 Τρισάγιο και κατάθεση στεφάνων στον ανδριάντα του Αγίου εθνομάρτυρος Χρυσοστόμου Σμύρνης.

Ας αποτίσουμε όλοι φόρο τιμής στους 1.500.000 προγόνους μας που χάθηκαν στα ματωμένα χώματα της Ανατολής.

Αρχαίος ελληνικός οικισμός στον Αγιο Κήρυκο

Το νησάκι Αγιος Κήρυκος στα ανοικτά της Σωζόπολης.

Τα ερείπια ενός αρχαίου ελληνικού οικισμού έφεραν στο φως αρχαιολόγοι που έκαναν ανασκαφές στο μικρό νησί Άγιος Κήρυκος της Βουλγαρίας, στα ανοικτά της Σωζόπολης στη Μαύρη Θάλασσα. Η Σωζόπολη, νεώτερο όνομα της αρχαίας Απολλωνίας, ήταν μία από τις παλαιότερες αρχαίες ελληνικές αποικίες στα δυτικά παράλια της Μαύρης Θάλασσας αφού ιδρύθηκε από τους Μιλήσιους στα τέλη του 7ου π. Χ. αιώνα.

Οπως δήλωσε μάλιστα η επικεφαλής αρχαιολόγος κ. Κριστίνα Παναγιότοβα «Το εύρημα στο νησί του Αγίου Κηρύκου επιτρέπει μία εικόνα αυτής της πραγματικά μοναδικής, αρχαίας ελληνικής αποικίας στη Βουλγαρία. Τα ερείπια των κτιρίων ήταν απόδειξη μιας καλά οργανωμένης αστικής ζωής ενώ κατά την διάρκεια των ανασκαφών αποκαλύφθηκαν και διάφορα εργαλεία, μεταξύ των οποίων αλιευτικά εργαλεία, αδράχτια, υφαντικά βάρη αλλά και ένα χάλκινο βέλος». Σύμφωνα με την ίδια εξάλλου υπήρξαν και στοιχεία για θρησκευτικές τελετές προς τιμήν των θεών Δήμητρας και Περσεφόνης, όπως μικρά σπονδικά αγγεία, αμφορείς και πήλινα ειδώλια.

Η ομάδα της Παναγιότοβα θα επιστρέψει στην περιοχή για περαιτέρω έρευνα τον Οκτώβριο ενώ το καλοκαίρι που πέρασε ένα άλλο ανασκαφικό πρόγραμμα, γαλλοβουλγαρικό, επικεντρώθηκε στη μελέτη της προαστιακής περιοχής της Απολλωνίας και συγκεκριμένα ενός μεγάρου, όπου βρέθηκε ένας θησαυρός αρχαίων νομισμάτων βρέθηκε.

Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ