Μνημείο Μικρασιατικής Μνήμης Ερμούπολης Σύρου
10 Ιανουαρίου, 2014
Ο Σύλλογος Μικρασιατών πραγματοποίησε τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου Μικρασιατικής Μνήμης την Κυριακή 23 Ιουνίου 2013 στο πάρκο του Ξηροκάμπου στην Ερμούπολη, περιοχή του παλιού προσφυγικού συνοικισμού. Τα αποκαλυπτήρια έκαναν οι τρεις τελευταίοι εν ζωή κάτοικοι Ερμούπολης γεννημένοι στη Μικρά Ασία.Το μνημείο φιλοτεχνήθηκε από τον Τήνιο γλύπτη Θεόδωρο Βιδάλη και το επίγραμμα στη βάση του είναι από την ποιητική συλλογή «ΜΙΚΡΑΣΙΑ» του Ηλία Λαζάρογλου που έφτασε δώδεκα ετών από τη Σμύρνη και ανδρώθηκε στη Σύρο και γράφει: «Αξέχαστες πατρίδες μας, Μικρασιατικές, απέθαντες στη σκέψη και στο χρόνο», ενώ έγινε αναπαράσταση άφιξης προσφύγων στη Σύρο.Στη συνέχεια έγινε η αναβίωση του εθίμου του «αφανού», το άναμμα φωτιάς, με τα στεφάνια της Πρωτομαγιάς.
Η Ερμούπολη άρχισε να κατοικείται από τους πρόσφυγες που ήρθαν σταδιακά στο νησί από τη Μικρά Ασία, τη Χίο, την Κάσο, τα Ψαρά και την Κρήτη από το 1822. Οι πρώτοι πρόσφυγες ήταν θύματα των σφαγών που είχε εξαπολύσει ο τουρκικός στόλος σε αυτές τις περιοχές το 1822. Η ύπαρξη καθολικών στο νησί της Σύρου είχε θέσει το νησί υπό την προστασία των δυτικών μεγάλων δυνάμεων της εποχής. Έτσι οι πρόσφυγες αναζήτησαν στο νησί της Σύρου κυρίως ασφάλεια. Από τις εσωτερικές αυτές μεταναστεύσεις, εξάλλου, έχουν πάρει το όνομά τους κάποιες συνοικίες της Ερμούπολης, όπως το «Βροντάδο». Η ονομασία της πόλης αποφασίστηκε με πρωτότυπο τρόπο, σε συμβούλιο που έγινε το 1823 από τους πρώτους οικιστές της πόλης έξω από τη μητρόπολη (Μεταμόρφωση) και ονομάστηκε Ερμούπολη προς τιμή του αρχαίου θεού του εμπορίου Ερμή.
Οι πρόσφυγες το 1823 κτίζουν τον ιερό ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στην κορυφή του λόφου, γύρω από τον οποίο είναι χτισμένη σήμερα η Ερμούπολη. Σήμερα αποτελεί την Μητρόπολη των Ορθοδόξων κατοίκων της Σύρου. Το 1833 ακριβώς 11 χρόνια από τη στιγμή που έφτασαν οι πρώτοι πρόσφυγες στο νησί χτίζουν το πρώτο Δημόσιο Γυμνάσιο της Ελεύθερης Ελλάδας με γυμνασιάρχη το Νεόφυτο Βάμβα.
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 εγκαθίστανται στην Ερμούπολη Σύρου όπως και σε πολλά νησιά των Κυκλάδων Μικρασιάτες πρόσφυγες εμπλουτίζοντας την ανθρωπογεωγραφία των νησιών.