Μικρασιάτες στη νήσο Μύκονο και Μυκόνιοι στη Μικρά Ασία
24 Οκτωβρίου, 2016
Γιώργου Καζάνα
Προέδρου Ένωσης Μικρασιατών Φοιτητών
Το νησί της Μυκόνου πήρε το όνομά του από τον ήρωα Μύκονο, γιό του Αινίου του Καρύστου και Ρυούς της Ζάρυκος κατά τον Στέφανο Βυζάντιο.
Αποικήθηκε αρχικά από τους Αιγυπτίους, Ικάριους, Φοίνικες και Μινωίτες, και κατόπιν από τους Ίωνες, υπό την καθοδήγηση του Ιπποκλέους του γιού του Νήλου και πατέρα του Φοβίου. Στο νησί, κατά τη μυθολογία, συνέβη ο φόνος των γιγάντων από τον Ηρακλή.
Η Σμυρνείκη φορεσιά της Μαντούς Μαυρογένους.
Στα ιστορικά νεότερα χρόνια, ο Νικόλαος Μαυρογένης (θείος της ηρωίδας Μαντούς Μαυρογένους) διατηρούσε στην Τεργέστη με τον αδελφό του και πατέρα της Μαντούς, εμπορικό και τραπεζικό γραφείο. Απέκτησε μεγάλη περιουσία για εκείνη την εποχή με εμπορικούς οίκους στη Σμύρνη, τη Χίο, την Τήνο, την Πάρο και την Άνδρο καθώς και κτήματα στην Αγία Πετρούπολη, την Τεργέστη και πολλά κτήματα και ακίνητα στη Μύκονο.
Κατά τον Ιερό Αγώνα του 1821 η Μύκονος πρωτοστάτησε ηρωικά με τα πλοία της, τα οποία ενώθηκαν με αυτά του λοιπού ελληνικού στόλου και αντιστάθηκαν κατά των Τούρκων επανειλημμένως, χάρη στη μυκονιάτισσα Μαντώ Μαυρογένους. Η μεγάλη ηρωίδα της Επανάστασης διατηρούσε μάλιστα ως επίσημη φορεσιά της την Σμυρνέικη (σημειώνεται πως η ιστορική Σμυρνέικη φορεσιά της Μαντούς Μαυρογένους αναδημιουργήθηκε το 2011 με βάση τη λιθογραφία του Δανού φιλέλληνα Adam Friedel Von Friedestsburg και εκτίθεται σήμερα στο Γρυπάρειο Πολιτιστικό Κέντρο Μυκόνου). Αναμφισβήτητα αυτό το στοιχείο, όπως άλλωστε και η γέννησή της στην Τεργέστη, ισχυρό κέντρο των αποδήμων Ελλήνων, αποδεικνύει την πεποίθηση της ηρωίδας για την οικουμενικότητα του Ελληνισμού και την διαφορετική προσέγγισή της σε σχέση με την προσκόλληση πολλών καιροσκόπων συγχρόνων της στον στείρο τοπικιστικό ελλαδισμό των ιδίων συμφερόντων. Καταγράφηκε άλλωστε και η ιστορική μνημειώδης φράση της:
’’Δεν έχει σημασία τι θ’ απογίνω εγώ, αρκεί να ελευθερωθεί η πατρίδα μου. Αφού δώσω όλα όσα μπορώ να διαθέσω για τον ιερό σκοπό της ελευθερίας, θα πάω στο στρατόπεδο των Ελλήνων για να πεθάνω αν χρειαστεί γι’ αυτήν’’.
Παράλληλα, στο πεδίο των Γραμμάτων, σημαντικοί ιεράρχες των αλησμόνητων Πατρίδων κατάγονταν από τη Μύκονο και διατηρούσαν δεσμούς με την γενέτειρα νήσο τους. Ο Μητροπολίτης Σμύρνης Καλλίνικος ο Μυκόνιος απέστειλε στις 27 Ιουλίου 1768 πεντακόσια περσικά γρόσια στο Σχολείο της Μυκόνου, που έφερε την ονομασία Σχολή του Αγίου Λουκά. Επίσης ο εκ Μυκόνου Μητροπολίτης Λιτίτσης Άνθιμος (έδρα της Μητροπόλεως Λιτίτσης ήταν το Ορτάκιοϊ της Ανατολικής Ρωμυλίας – σημαντικό κέντρο του Θρακικού Ελληνισμού) απέστειλε πεντακόσια γρόσια προς ενίσχυση της λειτουργίας του Σχολείου Μυκόνου. Στη Σχολή του Αγίου Λουκά, η οποία λειτούργησε έως το 1821, δίδαξαν πολλοί διδάσκαλοι από τη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη.
Από τον 18ο αιώνα πολλοί κάτοικοι των Κυκλάδων ως ναυτικοί και έμποροι διατηρούσαν επαφές με τα παράλια της Μικράς Ασίας και αντίστοιχα πολλοί Μικρασιάτες με τις Κυκλάδες. Ενδεικτικό είναι πως στη Σμύρνη υπήρχε πολυπληθής παροικία Τηνίων αλλά και έτερων νησιωτών.
Ο Γιώργης και ο Μήτρος Σαμιωτάκης, Μικρασιάτες έμποροι στη Μύκονο στις αρχές του 20ού αι. πριν την Καταστροφή του ’22.
Στον 20ό αιώνα, σε φωτογραφία του 1920 στο Στενό Πόρτας Γιαλού, αποτυπώνονται οι μορφές δύο Μικρασιατών, του Γιώργη και του Μήτρου Σαμιωτάκη από το Αϊβαλί (Κυδωνιές). Και οι δύο έρχονταν στη Μύκονο ως κοντραμπατζήδες (ανεπίσημοι έμποροι – αντίθετοι στα επίσημα διατάγματα) πριν την Καταστροφή του 1922. Μετά από αυτή, εγκαταστάθηκαν μόνιμα στο νησί και απόγονοί τους ζουν έως σήμερα στη Μύκονο.
Ιδιαίτερο κειμήλιο αποτελεί και η καμπάνα του ναού του Αγίου Σώστη. Την καμπάνα αυτή έφεραν από τη Μικρά Ασία, ως τάμα για την ασφαλή επιστροφή τους στο νησί, Μυκονιάτες πολεμιστές του Μικρασιατικού Μετώπου.
Το 1923 μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την Ανταλλαγή Πληθυσμών, εγκαθίστανται στο νησί Μικρασιάτες πρόσφυγες οι οποίοι εμπλούτισαν τον πολιτισμό του νησιού με νέα στοιχεία όπως την τεχνογνωσία της ύφανσης που κατέστησε τη Μύκονο κέντρο υφαντικής.
»Σαλβάρια, κασούλες, ταμπάρα, κάμποσα μέτρα ζωνάρι και ακόμα περισσότερα μέτρα νταηλίκι…
Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες που ήρθαν στο νησί φέρανε μαζί τους πολλά από τον σπουδαίο πολιτισμό και τις συνήθειές τους…
Φέρανε τον αγέρα και τα λόγια της Ανατολής, τα τραγούδια, τα φαγητά τους, τον καημό και την καλοσύνη τους, μα και το ευερέθιστο και οργιλό ενός αδάμαστου χαρακτήρα: θεριά ανήμερα ήταν μερικοί από αυτούς που εμείς προλάβαμε…»
Ο Άγιος Σώστης Μυκόνου και η ιστορική καμπανα κειμήλιο από τη Μικρά Ασία.
ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑ΄ 