Άγιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία

Παραδοσιακά κάλαντα της Πρωτοχρονιάς από τους πρόσφυγες της Καππαδοκίας.

άγιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία…

Η γιορτή γίνεται σε ανάμνηση της σωτηρίας της πόλης της Καισαρείας από την καταστροφή που είχε απειλήσει ο Ιουλιανός ο Παραβάτης. Ο Άγιος Βασίλειος, απλός ιερέας τότε, και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος, ένωσε τους πιστούς σε κοινή προσευχή πάνω στο Δίδυμο όρος. Είδε τότε όνειρο ότι θα τους σώσει ο στρατηλάτης Άγιος Μερκούριος. Την άλλη μέρα το πρωί είδαν ότι ο τάφος του Αγίου Μερκουρίου ήταν άδειος.

Μετά από λίγες ημέρες έμαθαν ότι ο Ιουλιανός είχε σκοτωθεί και έτσι η πόλη τους είχε σωθεί. Ξανανέβηκαν πάλι στο βουνό και γιόρτασαν για τη σωτηρία τους και από τότε κάθε χρόνο έκαναν το ίδιο προς τιμήν του Αγίου Βασιλείου.

Στα Φάρασα, την παραμονή το βράδυ με αναμένες δάδες ανηφόριζαν προς τη σπηλιά του Αγίου, περίπου μια ώρα δρόμο, τραγουδώντας αυτό το τραγούδι και ντουφεκίζοντας χαρούμενα στον αέρα. Όταν έφθαναν, άναβαν φωτιές και μετά από σχετική δέηση, άρχιζε το γλέντι που κράταγε μέχρι το πρωί. Πρέπει να υπήρχαν πολλές μουσικές παραλλαγές του τραγουδιού, πάντως μέχρι τις μέρες μας έφθασαν τρεις. Η πιο ενδιαφέρουσα είναι των Φαράσων που παρουσιάζουμε. Μια άλλη, που καταγράφει ο Παχτίκος και ο Σωφρονιάδης, μας την τραγούδησαν πρόσφυγες από το Μιστί. Τέλος μια Τρίτη, πιθανώς από τη Νίγδη, σήμερα είναι διαδεδομένη στους χορευτικούς συλλόγους.

Καππαδοκία.

Το έθιμο της βασιλόπιτας

Το έθιμο της βασιλόπιτας είναι πολύ παλαιό, προέρχεται από εκείνο το τελούμενο στην αρχαία εορτή των «Κρονίων» (των ρωμαϊκών «Σατουρναλίων») που παρέλαβαν οι Φράγκοι, από τους οποίους και προήλθε η συνήθεια της τοποθέτησης νομίσματος μέσα στη πίτα και της ανακήρυξης ως «Βασιλιά της βραδιάς» αυτού που το έβρισκε.

Στην αρχαιότητα υπήρχε το έθιμο του εορταστικού άρτου, τον οποίο σε μεγάλες αγροτικές γιορτές οι αρχαίοι Έλληνες πρόσφεραν στις θεούς. Τέτοιες γιορτές ήταν τα Θαλύσια και τα Θεσμοφόρια. Χαρακτηριστικό στοιχείο στις βασιλόπιτας είναι ότι ο άνθρωπος στον οποιον πέσει το φλουρί, θα είναι ο τυχερός και ευνοούμενος του νέου έτους Η ορθόδοξη παράδοση συνέδεσε το έθιμο με τη Βασιλόπιτα.

Πέραν αυτων υπάρχει και η ορθόδοξη θρησκευτική παράδοση συνδέει το εθιμο με την προσωπικότητα του Μεγάλου Βασιλείου. Κατά την θρησκευτική λοιπόν παράδοση κάποτε στη Καισαρεία της Καππαδοκίας στη Μικρά Ασία όπου επίσκοπος ήταν ο Μέγας Βασίλειος, ήλθε να τη καταλάβει ο Έπαρχος της Καππαδοκίας με πρόθεση να τη λεηλατήσει.

Τότε ο Μέγας Βασίλειος ζήτησε από τους πλούσιους της πόλης του να μαζέψουν ό,τι χρυσαφικά μπορούσαν προκειμένου να τα παραδώσει ως “λύτρα” στον επερχόμενο κατακτητή. Πράγματι συγκεντρώθηκαν πολλά τιμαλφή. Κατά την παράδοση όμως είτε επειδή μετάνιωσε ο έπαρχος, είτε εκ θαύματος ο Άγιος Μερκούριος με πλήθος Αγγέλων απομάκρυνε τον στρατό του, ο έπαρχος απάλλαξε την πόλη από επικείμενη καταστροφή.

Προκειμένου όμως ο Μέγας Βασίλειος να επιστρέψει τα τιμαλφή στους δικαιούχους, μη γνωρίζοντας σε ποιόν ανήκει τι, έδωσε εντολή να παρασκευαστούν μικροί άρτοι εντός των οποίων τοποθέτησε ανά ένα των νομισμάτων ή τιμαλφών και τα διένειμε στους κατοίκους την επομένη του εκκλησιασμού.

Το γεγονός αυτό απέληξε σε διπλή χαρά από της αποφυγής της καταστροφής της πόλης και συνεχίσθηκε η παράδοση αυτή κατά τη μνήμη της ημέρας της κοίμησής του (εορτή του Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου).

τμήμα ψηφιδωτού δαπέδου του 4ου αι. μ.Χ. από την Αλικαρνασσό της Μικράς Ασίας (ανακαλύφθηκε το 1857 και σήμερα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο).