Πρωτοχρονία και Φώτα στο Ικόνιο

Παναγία η Μικρασιάτισσα από το Ικόνιο.

Οι ετοιμασίες για τον ερχομό του καινούργιου χρόνου βρίσκονται στο αποκορύφωμά τους. Σε κάθε σπίτι  ετοιμάζονται κουλούρες και τσουρέκια και η πατροπαράδοτη βασιλόπιττα που έχει επάνω ένα σταυρό φτιαγμένο απ’ το ίδιο το ζυμάρι.

Κατά το δειλινό της ημέρας αυτής τα παιδιά των μεγάλων τάξεων του σχολείου χωρίζονται σε ομάδες έχοντας μαζί τους τους εφόρους και τους δασκάλους. Άρχιζε το τραγούδι και κάθε ομάδα τραβούσε για τον τομέα της, για να πεί τα κάλαντα. Άνοιγαν διάπλατα οι πόρτες των σπιτιών.  Κάθε οικογένεια υποδεχόταν την ομάδα της περιοχής της και πανηγύριζε μαζί της. Προσφέρονται γλυκίσματα και ξηροί καρποί στα παιδιά εκτός απ’ τον οβολό, που έριχναν στο κουτί. Τα χρήματα προορίζονταν για τον πλουτισμό του σχολείου με σύγχρονα μέσα.

Υπήρχε και ένας άλλος τρόπος, που έλεγαν τα κάλαντα δηλ. ανέβαιναν στη στέγη του σπιτιού και απ’ τον καπνοδόχο έριχναν με μία κλωστή ένα μήλο. Επάνω σ’ αυτό κάρφωνε ο οικοδεσπότης τον οβολό του.

Εκκλησιαστικό βιβλίο με τη Γέννηση του Χριστού, γραμμένο στην Καραμανλίδικη γλώσσα.

Στην τελευταία αυτή περίπτωση έλεγαν τα εξής κάλαντα:

Γίλντιρ – γίλντιρ γίλμπασι,

Έγγελιν καρά γκασί

Ατανασίν σαλά μπασί.

Βερενίν μπιρ ογλού ντογσούν,

βέρμεενιν μπιρ κελ γκιζί

ντογσούν

Μετάφραση

Αρχιχρονιά, αρχιχρονιά,

της Αγγελικής το μαύρο φρύδι,

του Θανάση το κουνιστό κεφάλι.

Όποιος δώσει να αποκτήσει

ένα αγόρι,

όποιος δεν δώσει, ένα κασιδιάρικο

κορίτσι.

Πρωτοχρονιά:

Περίτεχνο ύφασμα απο το Ικόνιο.

Την Πρωτοχρονιά έφτιαχναν: μπακλαβά, σαραϊλί, κουλούρια, γιαγλί εκμέκ (= ψωμί στου οποίου την ζύμη προσέθεταν και λάδι) και τσιτίρ χαλβά (= χαλβάς σκληρός).

Το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς μετά το φαγητό ο μεγαλύτερος της οικογενείας κόβει την βασιλόπιττα σε τόσα κομμάτια, όσα είναι και τα άτομα καθώς επίσης και ένα παραπάνω για τον Χριστό. Εκείνος, που θα του τύχαινε το νόμισμα, θα ήταν ο τυχερός της χρονιάς.

Μέριμνα για τους διδασκάλους

Ως δάσκαλοι αξιοποιούνταν αυτοί που εγνώριζαν ανάγνωση, γραφή, το ψαλτήριο και την οκτώηχο. Παλαιότερα δάσκαλοι ήσαν οι παπάδες. Το ψαλτήριο και η οκτώηχος εδιδάσκονταν στις μεγαλύτερες τάξεις. Η αμοιβή των δασκάλων ήταν ελάχιστη και στις μεγάλες γιορτές πραγματοπoιούνταν για αυτούς περιφορά δίσκου στην εκκλησία (τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά, το Πάσχα).

Φώτα

Επίστευαν πως την παραμονή των Θεοφανείων ανοίγουν οι ουρανοί και ό,τι ζητήσεις γίνεται. Κατά την ημέρα των Φώτων, στα Πέρματτα Ικονίου, μετά την λειτουργία στην εκκλησία, ο παπάς ακολουθούμενος απ’ τους πιστούς κατευθυνόταν σε μια τοποθεσία, που λεγόταν Πουνάρ – μπασί (= κεφαλόβρυσο). Εκεί υπήρχε και η ομώνυμη βρύση κτιστή και σκεπαστή. Το νερό έπεφτε σε μια μαρμάρινη γούρνα και εκεί ακριβώς έριχνε ο παπάς τον σταυρό. Απ’ την παραμονή της γιορτής στόλιζαν την βρύση με κλαδιά από πεύκα και τοποθετούσαν κοντά τα εξαπτέρυγα και τα λάβαρα της εκκλησίας, επίσης χρωματιστά φανάρια, υφάσματα και διάφορα τάματα. Αφού διάβαζε ο παπάς και έριχνε τον σταυρό οι άνθρωποι του χωριού έπιναν, πότιζαν τα ζώα τους και εγέμιζαν τις στάμνες τους με το αγιασμένο νερό. Τέλος ο παπάς εγύριζε στα σπίτια και ράντιζε με τον αγιασμό. Σε περιοχές του Ικονίου όπου βρισκόταν κοντά ποταμός γινόταν εκεί η κατάδυση του Σταυρού.

Θεοφάνεια στη Σύλλη Ικονίου.

Πηγή: http://pavloschrisafidis.blogspot.gr/2015/08/blog-post_62.html

Διαβάστε επίσης:

Άγιος Γεώργιος Τροπαιοφόρος: ο μεγαλομάρτυς των Μικρασιατών

Ικόνιο, η αγιοτόκος πρωτεύουσα της Λυκαονίας

Ορθόδοξο και βυζαντινό το χριστουγεννιάτικο δέντρο