Ο Ναός του Αγίου Βουκόλου στη Σμύρνη

Ο Άη – Βούκλας, πολιούχος Σμύρνης

Ο Ναός του Αγίου Βουκόλου στη Σμύρνη ή »Άη-Βούκλας», όπως τον ονόμαζαν οι Σμυρναίοι, οικοδομήθηκε κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα (1866) από την Ελληνική Κοινότητα της Σμύρνης, στη θέση αρχαιότερου ναού. Η εξαιρετική αρχιτεκτονική του έχει ως επιστέγασμα έναν γυάλινο τρούλο, δείγμα της υψηλής αισθητικής των Ελλήνων της εποχής, που επιτρέπει το φως του ήλιου να εισέρχεται και να φωτίζει φισικά το χώρο. Είναι αφιερωμένος στον άγιο Βουκόλο, τον πρώτο επίσκοπο της Σμύρνης, που έζησε στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους,στις αρχές του 2ου αι.,και χειροτονήθηκε από τον Ευαγγελιστή Ιωάννη. Ο άγιος Βουκόλος πριν πεθάνει, όρισε ως διάδοχό του τον ιερομάρτυρα Πολύκαρπο, που έμελλε να γίνει ο πολιούχος της Σμύρνης. Οι χριστιανοί της Σμύρνης, σύμφωνα με την παράδοση ενταφίασαν τον επίσκοπο Βουκόλο, κοντά στο Κοιμητήριο της “Εφεσιανής Πύλης” και στον τάφο του φύτρωσε μια μεγάλη μυρτιά, που γονατιστή έγερνε πάνω του. Η μνήμη του αγίου Βουκόλου τιμάται στις 6 Φεβρουαρίου. Ο ναός επίσης τιμούσε και τη μνήμη του πολιούχου της Σμύρνης αγίου Πολυκάρπου στις 23 Φεβρουαρίου.

Ο Ναός του Αγίου Βουκόλου στη Σμύρνη »Ο άη-Βούκλας».

Ο Ναός αυτός είναι ο μοναδικός ορθόδοξος ναός που γλίτωσε από τη φωτιά και την Καταστροφη του 1922, καθώς περιβαλλόταν από έναν πυκνοδομημένο κλοιό κατοικιών. Από το 1922 μέχρι και την ανακαίνισή του χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη, στη συνέχεια ως αίθουσα συναυλιών κλασικής μουσικής και παραστάσεων όπερας και αργότερα αρχικά ως αρχαιολογικό μουσείο και στη συνέχεια ως χώρος αποθήκευσης αρχαιοτήτων. Μέχρι που αποκαταστάθηκε και συνεπεία των εργασιών συντήρησης και αποκατάστασης, αποκαλύφθηκαν στο εσωτερικό του ναού αγιογραφίες του Χριστού, του Αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου και των αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ.

Τον Αη-Βούκλα επισκέφτηκε το Μαΐο του 2010 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και έψαλε το «Χριστός Ανέστη» εντός του τότε ημιερειπωμένου ναού.

Στη Σμύρνη λειτουργεί ως ορθόδοξη εκκλησία ένας μικρός πάλαι ποτέ προτεσταντικός ναός που παραχωρήθηκε στο Ελληνικό Προξενειο και είναι αφιερωμένος στην Αγία Φωτεινή (σε ανάμνηση του Μητροπολιτικού Ναού της Αγίας Φωτεινής της Σμύρνης που καταστράφηκε το 1922).

Στις 17 Αυγούστου 2014 τελέστηκε η πρώτη Θεία Λειτουργία μετά την Καστροφή του 1922. Ο Αη-Βούκλας, μετά από 92 χρόνια υπομονετικής σιωπής, λειτούργησε ως ορθόδοξος ναός.

Στις 6 Φεβρουαρίου 2015, ανήμερα της μνήμης του Αγίου Βουκόλου, τελέστηκε Πατριαρχική Θεία Λειτουργία από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, για πρώτη φορά. Μετά το πέρας της Λειτουργίας φυτεύτηκε στον αύλιο χώρο του ναού, πίσω από το ιερό Βήμα, μυρσίνη καθώς εκεί είχε ταφεί από τους Σμυρναίους ο Άγιος Βουκόλος. Ο Πατριάρχης μετέβη μάλιστα στο άλσος του όρους Πάγος (Kadife Kale), και εφύτευσε συμβολικως δενδρύλλιο ελιάς στο χώρο του μαρτυρίου του Αγίου Πολυκάρπου, Επισκόπου Σμύρνης.

Κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα του 2015 τελέστηκαν για πρώτη φορά μετά από 93 έτη οι ακολουθίες από τη Μεγάλη Πέμπτη βράδυ (η Ακολουθία των Παθών) έως και την Κυριακή του Πάσχα το πρωί (Εσπερινός Αγάπης). Μάλιστα η Μεγάλη Παρασκευή συνέπεσε στις 10 Απριλίου, μαζί με τη μνημη του Αγίου Δήμου, ο οποίος μαρτύρησε στην Σμύρνη, και του Γρηγορίου του Ε΄, Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος είχε διατελέσει Μητροπολίτης της πρωτεύουσας της Ιωνίας.  Η περιφορά του Επιταφίου πραγματοποιήθηκε στους δρόμους της μαρτυρικής Σμύρνης για πρώτη φορά μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή τη Μεγάλη Παρασκευή του 2014, αλλά το 2015 για πρώτη φορά πέριξ του Αγίου Βουκόλου.

Στις 5 Φεβρουαρίου 2016 πραγματοποιήθηκε στον Ναό η υποδοχή της εικόνας της Παναγίας Παραμυθίας από το Άγιο Όρος, που προσφέρθηκε ως δώρο για την ορθόδοξη Κοινότητα Σμύρνης από τους Αγιορείτες Πατέρες. Ακολούθως τελέστηκε Πατριαρχικός πανηγυρικός εσπερινός και την επομένη ημέρα Πατριαρχική Θεία Λειτουργία ανημερα της εορτής του Αγίου Βουκόλου.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος στην ομιλία του τόνισε: ήλθαμε στην Σμύρνη για να τιμήσουμε το στολίδι αυτό της Ιωνίας, για να θυμηθούμε τους προγόνους μας, οι οποίοι για αιώνες έζησαν εδώ ειρηνικώς… αληθώς, σήμερα βιώνουμε μια Ορθόδοξη πνευματική αναγέννηση της Σμύρνης, η οποία, άλλωστε, ουδέποτε έπαυσε να ζει στην καρδιά μας, την καρδιά του γένους μας, ουδέποτε έπαυσε να είναι αντικείμενο και υποκείμενο των στεναγμών και των πόθων του πολυπαθούς Γένους μας…η παλαιά Σμύρνη δεν έχει καεί. Δεν έχει πάψει να υπάρχει. Υπάρχει στο φως που έρχεται από τα επέκεινα, από τα βάθη των αιώνων, από το φως το οποίο αμυδρά σήμερα δείχνει να επανέρχεται, κατά τα κρίματα του Θεού, και να φωτίζει και τις επτά Εκκλησίες της Αποκαλύψεως, να φωτίζει και τις ψυχές μας για να κατανοούν «μυστήρια Θεού», τα οποία δεν είναι αντιληπτά με τους αισθητούς οφθαλμούς μας».

Ο πατριαρχικός πανηγυρικός εσπερινός την παραμονή της εορτής στις 5 Φεβρουαρίου κάθε έτους και η Πατριαρχική Θεία Λειτουργία ανημερα της εορτής στις 6 Φεβρουαρίου καθιερώθηκε ως ετήσιο προσκύνημα από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Έτσι, ο Αη-Βούκλας στέκει αποκατεστημένος πλέον να μαρτυρεί με την παρουσία του τις όμορφες αλλά και τις τραγικές στιγμές του Ελληνισμού της Σμύρνης και να αποτελεί το ιερό παλλάδιο των απανταχού Σμυρναίων στην προγονική πατρίδα.

»εὐφράνθημεν ἀνθ’ ὧν ἡμερῶν ἐταπείνωσας ἡμᾶς ἐτῶν ὧν εἴδομεν κακὰ».

τελευταία ενημέρωση άρθρου: Φεβρουάριος 2016