Ιερές Μητροπόλεις της Μικράς Ασίας

ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΙΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ

Ιερά Μητρόπολη Σμύρνης.

Ο Σμύρνης υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Ασίας.
Έδρα Σμύρνη (Smyrna)- πολιούχος Σμύρνης ο Άγιος Πολύκαρπος επίσκοπος Σμύρνης- Μητροπολιτικός Ναός: Αγίας Φωτεινής.

Ιερά Μητρόπολη Προύσης.

Ο Προύσης, υπέρτιμος και έξαρχος Βιθυνίας.
Έδρα Προύσα (Bursa) – πολιούχος Προύσας ο Άγιος Πατρίκιος επίσκοπος Προύσης – Μητροπολιτικός Ναός : Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου.

Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, στην Προύσα Μικράς Ασίας.

Παναγία η Επίσκεψις. Από τον Ιερό Ναό Παναγίας Παντοβασίλισσας Τρίγλιας, επαρχίας Προύσης (σήμερα φυλάσσεται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθήνας).

Ιερά Μητρόπολη Ικονίου.

Ο Ικονίου, υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Λυκαονίας.

Πολιούχοι Ικονίου:

* η αγία Θέκλα η πρωτομάρτυς και Ισαπόστολος η εξ Ικονίου.

* ο άγιος Αμφιλόχιος επίσκοπος Ικονίου.
Έδρα Νίγδη (Nigde).

Ξυλόγλυπτος αγιογραφημένος Επιτάφιος από το Ικόνιο της Μικράς Ασίας (μοναδικό ορθόδοξο σωζόμενο κειμήλιο στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ικονίου).

Ιερά Μητρόπολη Σάρδεων.

Ο Σάρδεων, υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Λυδίας.
Έδρα Σάρδεις (Salihli).

Ιερά Μητρόπολη Ανέων.

Ο Ανέων, υπέρτιμος και έξαρχος Ιωνίας.
Έδρα Σώκια (Soke).

Ιερά Μητρόπολη Ηλιουπόλεως και Θείρων.

Ο Ηλιουπόλεως και Θείρων, υπέρτιμος και έξαρχος Λυδίας και πάσης Καρίας.
Έδρα Τράλλεις (Aydin).

Ιερά Μητρόπολη Φιλαδελφείας.

Ο Φιλαδελφείας, υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Λυδίας.
Έδρα Φιλαδέλφεια (Alasehir).

Ιερά Μητρόπολη Περγάμου και Αδραμυττίου.

Ο Περγάμου και Αδραμυττίου, υπέρτιμος και έξαρχος κόλπου Αδραμυττηνού.
Έδρα Πέργαμος (Bergama).

Ιερά Μητρόπολη Καισαρείας.

Ο Καισαρείας υπέρτιμος των υπερτίμων και έξαρχος πάσης Ανατολής.
Έδρα Καισάρεια (Kayseri).

Ιερά Μητρόπολη Εφέσου.

Ο Εφέσου, υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Ασίας.
Έδρα Μαγνησία (Manisa).

Ο Απόστολος Παύλος με την αγία Θέκλα την εξ Ικονίου της Μικράς Ασίας. Τοιχογραφία σε σπήλαιο της αρχαίας Εφέσου.

Ιερά Μητρόπολη Ροδοπόλεως.

Ο Ροδοπόλεως, υπέρτιμος και έξαρχος Λαζικής.
Έδρα Δικαιόσημο (Cevizlik).

Ιερά Μητρόπολη Κυζίκου.

Ο Κυζίκου υπέρτιμος και έξαρχος παντός Ελλησπόντου.
Έδρα Αρτάκη (Erdek).

Ιερά Μητρόπολη Νικομηδείας.

Ο Νικομηδείας υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Βιθυνίας.
Έδρα Νικομήδεια (Izmit).

Ιερά Μητρόπολη Νικαίας.

Ο Νικαίας, υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Βιθυνίας.
Έδρα Κίος (Gemlik).

Ιερά Μητρόπολη Πισιδίας.

Ο Πισιδίας, υπέρτιμος και έξαρχος Σίδης, Μυρέων και Ατταλείας.
Έδρα Σπάρτη (Isparta).

Ιερά Μητρόπολη Αγκύρας.

Ο Αγκύρας, υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Γαλατίας.
Έδρα Άγκυρα (Ankara).

Ιερά Μητρόπολη Προικοννήσου.

Ο Προικοννήσου, υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Προποντίδος.
Έδρα Μαρμαράς (Marmara).

Ιερά Μητρόπολη Κρήνης.

Ο Κρήνης, υπέρτιμος και έξαρχος Ιωνίας.
Έδρα Κρήνη (Cesme) – Πολιούχος Κρήνης ο Άγιος Χαράλαμπος

Ιερά Μητρόπολη Κυδωνιών.

Ο Κυδωνιών υπέρτιμος και έξαρχος Αιολίδος
Έδρα Κυδωνίες (Ayvalik).

Ιερά Μητρόπολη Δαρδανελίων και Λαμψάκου.

Ο Δαρδανελίων και Λαμψάκου, υπέρτιμος και έξαρχος παντός Ελλησπόντου .
Έδρα Δαρδανέλια (Çanakkale).

Ιερά Μητρόπολη Μοσχονησίων.

Ο Μοσχονησίων, υπέρτιμος και έξαρχος Αιολίδος.
Έδρα Μοσχονήσια (Youda).

Ιερά Μητρόπολη Βρυούλων.

Ο Βρυούλων, υπέρτιμος και έξαρχος Ερυθραίας.
Έδρα Βρύουλα (Βουρλά) (Urla).

ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΙΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΡΩΜΥΛΙΑΣ (ΒΟΡΕΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ)
Ιερά Μητρόπολη Σαράντα Εκκλησιών.
Ο Σαράντα Εκκλησιών, υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Θράκης.
Έδρα Σαράντα Εκκλησιές (Kirklaeri).
Ιερά Μητρόπολη Αίνου.
Ο Αίνου, υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Ροδόπης.
Έδρα Αίνος (Enez).
Ιερά Μητρόπολη Τυρολόης και Σερεντίου.
Ο Τυρολόης και Σερεντίου, υπέρτιμος και έξαρχος Θράκης.
Έδρα Τυρολόη (Corlu).
Ιερά Μητρόπολη Βιζύης και Μηδείας.
Ο Βιζύης και Μηδείας, υπέρτιμος και έξαρχος Μαύρης Θαλάσσης.
Έδρα Βιζύη (Vize).
Ιερά Μητρόπολη Γάνου και Χώρας.
Ο Γάνου και Χώρας, υπέρτιμος και έξαρχος Θράκης παραλίας.
Έδρα Χώρα (Hora).
Ιερά Μητρόπολη Σηλυβρίας.
Ο Σηλυβρίας, υπέρτιμος και έξαρχος Θράκης.
Έδρα Σηλύβρια (Silivri).
Ιερά Μητρόπολη Αδριανουπόλεως.
Ο Αδριανουπόλεως, υπέρτιμος και έξαρχος παντός Αιμιμόντου.
Έδρα Αδριανούπολη (Edirne).
Ιερά Μητρόπολη Ηρακλείας.
Ο Ηρακλείας πρόεδρος των υπερτίμων και έξαρχος πάσης Θράκης και Μακεδονίας.
Έδρα Ραιδεστός (Tekirdag)
Ιερά Μητρόπολη Μετρών και Αθύρων.
Ο Μετρών και Αθύρων, υπέρτιμος και έξαρχος Θράκης παραλίας.
Έδρα Μέτρες (Çatalca).
Ιερά Μητρόπολη Καλλιουπόλεως και Μαδύτου.
Ο Καλλιουπόλεως και Μαδύτου, υπέρτιμος και έξαρχος Θρακικής χερσονήσου.
Έδρα Καλλίπολη (Gelibolu).
Ιερά Μητρόπολη Μυριοφύτου και Περιστάσεως.
Ο Μυριοφύτου και Περιστάσεως, υπέρτιμος και έξαρχος Προποντίδος .
Έδρα Μυριόφυτο (Mürtefte).
Ιερά Μητρόπολη Λιτίτσης.
Ο Λιτίτσης, υπέρτιμος και έξαρχος.
Έδρα Ορτάκιοϊ Θράκης (Ortaköy, σήμερα Ivaylovgrad Βουλγαρίας).
Ως επισκοπή αναφέρεται πρώτη φορά επί Αυτοκράτορος Λεόντος Στ’ Σοφού ως Επισκοπή Λιοτίτζης. Προ του 1350 τοποθετείται η προαγωγή της Επισκοπή σε Μητρόπολη. Έδρα της αποτελούσε η Λίτιτσα έως της καταστροφής της από τους Κιρτζαλήδες το 1790. Έτσι η έδρα μεταφέρθηκε στο Ορτάκιοϊ όπου ανθούσε το Ελληνικό στοιχείο. Το 1821 ο Επίσκοπος Λιτίτσης Σωφρόνιος, ο οποίος ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας, συγκρότησε επαναστατικό σώμα από Μανδριτσιώτες και Ορτακινούς, οι οποίοι αφού διέσχισαν την τουρκοκρατούμενη Βουλγαρία, ενώθηκαν με τα στρατεύματα του Αλεξανδρου Υψηλάντη και έλαβαν μέρος στην επανάσταση της Μολδοβλαχίας. Μετά την αποτυχία της επανάστασης, όσοι επέζησαν διέσχισαν πολεμώντας τη Βαλκανική χερσόνησο και έφτασαν στην Ηπειρο και απ’ εκεί στην επαναστατημένη Ρούμελη, όπου πολέμησαν για την ελευθερία της Ελλάδος. Ελάχιστοι από τους πολεμιστές αυτούς επέστρεψαν. Ενδεικτικά μπορεί να αναφερθεί πως σύμφωνα με στατιστικό πίνακα του 1907 του Οικουμενικού Πατριαρχείου ΚΠόλεως, σε 25 εκπαιδευτικά ιδρύματα-σχολεία της μητροπόλεως Λιτίτσης δίδασκαν 30 διδάσκαλοι. Μετά τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου το 1915 πολλές ελληνικές κοινότητες ανάμεσα στις οποίες και το Ορτάκιοϊ, πέρασαν στην επικράτεια της Βουλγαρίας. Έτσι η Μητρόπολη Λιτίτσης περιορίστηκε δραματικά. Τελευταίος Μητροπολίτης Λιτίτσης διετέλεσε ο Νικόδημος ο οποίος αρχιεράτευσε από το 1907 -πριν τον διωγμό και τον ξεριζωμό των Ελλήνων από τις εστίες τους- εως και το 1930 οπότε και εκοιμήθη.

_____________

Στη Βόρεια Θράκη (ή Ανατολική Ρωμυλία) από της αλώσεως του 1453 και μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1910, οι καταγεγραμμένες Μητροπόλεις, Αρχιεπισκοπές και Επισκοπές, κατόπιν πολλών μεταβολών και συγχωνεύσεων, ήταν οι εξής:

Ιερά Μητρόπολη Αγαθονικείας

Ιερά Μητρόπολη Αγαθουπόλεως,

Ιερά Μητρόπολη Αγχιάλου,

Ιερά Μητρόπολη Αξιουπόλεως,

Ιερά Μητρόπολη Βάρνης,

Ιερά Μητρόπολη Μεσημβρίας,

Ιερα Μητρόπολη Σωζοπόλεως (Σωζοαγαθουπόλεως),

Ιερά Μητρόπολη Φιλιππουπόλεως,

καθώς και οι Μητροπόλεις και επισκοπες

Βιδύνης,

Βράτσας,

Διοσπόλεως,

Δρύστρας,

Κεστεντηλίου,

Κωνσταντίας,

Λεύκης,

Λοφτσού,

Περκόφτσας,

Πρεσλάβας,

Ροδοστόλου,

Σαμακοβίου,

Σοφίας,

Τζερβενού,

Τορνόβου.

_______

πηγές:

http://www.enromiosini.gr/arthrografia/%CE%B3%CE%B7-%CE%B8%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%B9%CE%BA%CE%B7-%CE%B3%CE%B7-%CF%80%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B9%CE%BA%CE%B7/

http://users.sch.gr/markmarkou/

http://filippoupolis.blogspot.gr/2014/04/blog-post_13.html?spref=bl

από τους «Στατιστικούς πίνακες των εκκλησιών, αγιασμάτων, ιερέων, σχολών, διδασκάλων και μαθητών των ιερών μητροπόλεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου», Θρακικά 15 (1941) σσ. 274-275.